14/05/2017
Khi nhắc đến “Giọng Ca Vàng” Hữu Phước, cố học giả Vương Hồng Sển đã nói: “Mấy mươi năm trước chưa ai ca vọng cổ hay hơn Hữu Phước, e rằng mấy mươi năm sau cũng chẳng có ai”.
Cố nghệ sĩ Hữu Phước có quốc tịch Pháp với tên thật là Henry Trần Quang, sinh năm 1932 tại quận Châu Thành tỉnh Sóc Trăng. Cha là ông Trưởng Tòa Trần Quang Cảnh – nhạc sĩ cổ nhạc đờn vĩ cầm, thân mẫu là bà Tám Kiều – một nữ nghệ sĩ trong gánh hát Thầy Thuốc Minh ở SócTrăng.
Hữu Phước, Kim Cúc, Út Bạch Lan trên sân khấu Thanh Minh
Hữu Phước khởi nghiệp cầm ca từ năm 1954, được ông Trần Hữu Lương, tức nhạc sĩ Mười Lương – chồng của nữ danh ca Năm Cần Thơ dạy ca và đặt nghệ danh là Hữu Phước thay cho tên Henry Trần Quang.
Hữu Phước và Thanh Nga trong tuồng “Mưa rừng”
Ngày 19/12/1955, khi đoàn hát Kim Thoa khai trương vở tuồng Lấp sông Gianh tại rạp hát Nguyễn Văn Hảo, đoàn Kim Thoa đã bị liệng lựu đạn lên sân khấu, làm chết nghệ sĩ Ba Cương, nhiếp ảnh viên Nguyễn Mai khi hai ông đang đứng bên cánh gà. Nghệ sĩ Duy Lân bị cắt đứt tiện một bàn chân từ mắt cá, các nghệ sĩ Sáu Thoàng, Hữu Phước, hề Minh, Văn Sa, nữ nghệ sĩ Đoàn Thiên Kim bị thương nhẹ. Vì đoàn hát bị liệng lựu đạn nên khán giả không dám đến xem hát, muốn thu hút khán giả nên mỗi đêm trước khi mở màn, đoàn hát thêm chương trình phụ diễn ca vọng cổ ngoài màn, giới thiệu hai giọng ca trẻ: đó là nghệ sĩ Hữu Phước và hề Minh.
Ba Út, Phùng Há, Cao Long Ngà, Văn Ngân, Hữu Phước
Năm 1956, đoàn Kim Thoa rã, Hữu Phước về cộng tác với đoàn Thanh Minh, hát thường trực tại rạp Thành Xương ở đường Yersin quận nhứt và sau đó là đoàn Thanh Minh – Thanh Nga.
Hữu Phước – Hương Lan – Thanh Nga – Thanh Tú trong vở diễn “Đôi Mắt Người Xưa”
Vở diễn Đoạn Tuyệt
Với Thanh Nga trong “Hoa Mộc Lan”
Vở diễn “Người vợ không bao giờ cưới – Sơn nữ Phà Ca”
Với Bích Sơn – Thanh Nga – Út Trà Ôn
Với Thanh Nga – NSND Phùng Há – NSND Năm Châu trong “Vợ và ngưới tình”
Thời bấy giờ, Hữu Phước đã ru hồn biết bao khách mộ điệu và được chủ của các hãng dĩa Hoành Sơn, Hồng Hoa, Tứ Hải tranh nhau mời thu dĩa hát. Hữu Phước nổi danh qua các dĩa hát đầu tay như Mặt trận Ái Tình của soạn giả Thu An, dĩa Tình Huynh Đệ và các bộ dĩa khác như Đội gạo đường xa, Gánh nước đêm trăng, Tàu đêm năm cũ, Đời vũ nữ, Tình là giây oan,… của các tác giả Viễn Châu, Kiên Giang, Quy Sắc làm tăng thêm danh tiếng của danh ca Hữu Phước.
Vở “Áo cưới trước cổng chùa”
Vở “Bí mật của nàng” với Kim Chi và Ngọc Giàu
Danh vị trong làng dĩa nhựa của Hữu Phước lên cao, vượt qua các danh ca đương thời như Việt Hùng, Tám Bằng, Thành Công, Chín Sớm, Văn Chung…có thể nói là danh ca Hữu Phước sóng đôi với vua vọng cổ Út Trà Ôn nhờ vào giọng ca vàng của mình.
Theo nhận xét của soạn giả Nguyễn Phương thì: “Hữu Phước có giọng ca thật rõ ràng, âm sắc đẹp, đậm chất bi ai, nghe sâu lắng mượt mà. Giọng ngâm thơ ngọt như mật, êm như nhung như tơ. Hữu Phước có biệt tài sắp chữ ca, làm nổi bật từng ý từng lời, anh ca vuốt nhẹ khi đến chữ Hò vô vọng cổ, tiếng ca như quyện chặt vào tiếng đàn, nghe thật êm tai, thật mùi. Trong lòng câu ca, với một làn hơi dài, Hữu Phước chạy lả lướt với tốc độ ca dồn chữ, từng đợt từng đợt như những lượn sóng triền miên xô đưổi nhau, một kỷ thuật ca khiến cho người nghe có cảm giác là Hữu Phước bất chấp cả nhịp nhàng, bất chấp trường canh, khán giả e sợ Hữu Phước sẽ hụt hơi hoặc ca rớt nhưng không, trăm lần như một, khi đến dứt câu ca thì Hữu Phước dứt câu rất đúng nhịp và còn có một làn hơi ngân dài, nhỏ dần, nhỏ dần rồi như tan biến vào không gian vô tận. Lối ca của Hữu Phước không chỉ là một kỷ thuật ca điêu luyện, nhịp nhàng vững chắc mà còn có khả năng chuyễn tải nội dung bài ca một cách xúc động nhất đến cho khán giả thưởng thức.”
Khán giả đã khóc với những số phận của nhân vật tuồng khi xem đoàn Thanh Minh – Thanh Nga nhờ vào giọng ca vàng của Hữu Phước và của các nghệ sĩ danh ca như Út Trà Ôn, Út Bạch Lan, Thành Được, Thanh Nga, Ngọc Giàu, Bích Sơn, Mộng Tuyền, Hồng Nga,…
Vai Bác sĩ Vũ trong “Đôi mắt người xưa”
Hữu Phước đã được Giải thưởng Thanh Tâm tặng huy chương vàng Diễn Viên xuất sắc nhấtnăm 1966 qua vai bác sĩ Vũ trong tuồng Đôi mắt người xưa của soạn giả Nguyễn Phương.
Hữu Phước và Chí Hiếu
Hữu Phước cũng được báo chí kịch trường tặng cho mỹ hiệu Giọng Ca Vàng và là một trong các nghệ sĩ danh ca được các bầu gánh hát, các chũ hãng dĩa ký hợp đồng với số tiền cao nhất.
Với Thanh Nga và Út Bạch Lan trong tuồng “Áo cưới trước cổng chùa”
Vai trò không ai thay thế
Cuối thập niên 1950, nghệ sĩ Hữu Phước còn rất trẻ đang đảm trách các vai trò kép chánh, kép mùi, thế mà do cái nhìn của cặp soạn giả tài hoa Hà Triều – Hoa Phượng lại nhắm vào kép ca Hữu Phước để dựng lên một “Cậu Tư Kiên” trong vở Con gái chị Hằng. Ai đã đi coi rồi thì rất khó quên Cậu Tư Kiên, một ông già miền Lục Tỉnh với bộ bà ba và đầu tóc của Hữu Phước. Đồng thời cũng phải nhìn nhận rằng với vở tuồng này, vai trò của Thành Được bị lu mờ, do bởi vai Cậu Tư Kiên của Hữu Phước quá xuất sắc.
Nhờ vở hát Con gái chị Hằng mà bà Bầu Thơ hốt bạc mệt nghỉ, khai trương hát liên tục cả tháng ở một rạp vẫn còn khán giả. Tuồng đang ăn khách ở sân khấu cải lương thì những nhà khai thác phim ảnh cũng không bỏ lỡ cơ hội, Con gái chị Hằngđược quay phim vào khoảng 1962, và vai trò Cậu Tư Kiên vẫn là Hữu Phước, dù rằng vai chị Hằng được chuyển sang kỳ nữ Kim Cương.
Cuộc sống riêng:
Trong cuộc sống đời thường thì nghệ sĩ Hữu Phước thích sưu tầm xe hơi và chơi bida. Báo chí Sài Gòn thời trước thường nhắc đến chuyện tình cảm của nam ngôi sao này với Kiều nữ Bích Sơn và Nữ hoàng sân khấu Thanh Nga. Chuyện thực hư ra sao thì chỉ có người trong cuộc mới biết tận tường nhưng có một điều chắc chắn ai cũng biết Hữu Phước là một người cha rất thương và lo lắng cho con cái mình.
Hữu Phước và con trai Hữu Thọ
Hữu Phước có tất cả là 10 người con, gồm 5 trai và 5 gái. Trong số các con của nghệ sĩ Hữu Phước có Hương Lan, Hương Thanh, Hữu Thọ (Jean Claude Trần), Steve Trần là những người nối nghiệp nghệ thuật và thành công.
Vàng 6 bạc 10
với Xuân Phát và Thanh Nga trong vở “Người yêu của Hoàng thượng”
Người con gái đầu lòng tên thật là Trần Thị Ngọc Ánh. Ngọc Ánh có giọng ca trong suốt, lời ca rõ từng chữ, nhịp nhàng vững chắc. Lúc 6 tuổi, Ngọc Ánh xuất hiện đầu tiên trên sân khấu Thanh Minh – Thanh Nga trong vai bé Lệ, con của bác sĩ Vũ tuồng Đôi mắt người xưa. Soạn giả Kiên Giang đề nghị lấy hai tên cuối của hai nữ danh ca Thanh Hương và Út Bạch Lan để đặt nghệ danh cho Ngọc Ánh, đó là chữ Hương chót của Thanh Hương ghép với chữ Lan chót của Út Bạch Lan thành tên Hương Lan. Hương Lan được thừa hưởng di truyền của danh ca Hữu Phước và được cha rèn luyện nên cô đã thành danh mấy chục năm qua trên địa hạt ca tân nhạc lẫn cổ nhạc. cô cũng là một diễn viên xuất sắc của nghệ thuật sân khấu cải lương. Làn hơi ca của nữ nghệ sĩ Hương Lan mang âm hưởng giòng nước chảy, nhẹ tỏa như làn khói lam, lướt êm như cánh chim, tiềm ẩn chất giọng cổ nhạc ở miền đất phù sa trù phú của đồng bằng sông Cửu Long.
Với Thanh Nga và Ngọc Bích tromg một vở diễn của soạn giả Ngọc Linh
Với Thanh Nga và Hương Lan trong “Yêu Trong Hoàng Hôn”
Vở diễn “Vàng 6 bạc 10”
“Ngã rẽ tâm tình” với Thanh Nga và Thanh Tú
Cô con gái kế tên là Hương Thanh, Hương Thanh cũng có giọng ca quyến rũ trong các cuộc biểu diễn văn nghệ của Công đồng người Việt ở thủ đô Paris, Pháp quốc. Hương Thanh họp cùng ca sĩ Nguyên Lê thực hiện nhiều chương trình ca nhạc mới, mang âm hưởng ngũ cung, một dòng nhạc đẹp của thời đại tân tiến ngày hôm nay.
Hữu Thọ trong một vở kịch trên THVN9 năm 1971
Hữu Thọ vai “nhí” chính trong phim “Lẽ Sống Đời Tôi” năm 1972
Hữu Thọ và Mẹ trong dịp quay phim của Tây Ban Nha năm 1973
Hữu Thọ năm 1973
Người con trai thứ 7 là Hữu Thọ, sinh ngày 2/2/1966, là một “Thần Đồng” ngay từ những ngày còn rất nhỏ tuổi. Hữu Thọ xuất hiện trong nhiều vở kịch truyền hình của ban kịch Sống do kịch sĩ Túy Hồng phụ trách trên truyền hình số 9. Biệt hiệu “Thần Đồng” gắn với Hữu Thọ. Rồi Hữu Thọ tham gia các vai em bé trong những bộ phim như: Nhà tôi, Lẽ sống đời tôi,…Năm 1973, được Mẹ “tháp tùng”, Hữu Thọ đi đóng phim do Tây Ban Nha sản xuất. Khi cùng gia đình sang sinh sống tại Pháp, Hữu Thọ vẫn theo nghề diễn và được biết đến nhiều với cái tên Jean Claude Trần.
Hữu Thọ – Jean Claude Trần
Người con trai nhỏ nhất của nghệ sĩ Hữu Phước hiện đang là một nam diễn viên hành động nổi tiếng tại Pháp với cái tên Steve Trần. Anh chàng này sinh ngày 22/4/1985.
Steve Trần
Ngoài các con thì cháu nội của Hữu Phước là Mélanie Trần cũng đang theo nghề diễn viên tại Pháp.
Cuộc sống nơi xứ người:
Sau năm 1975, Hữu Phước có quốc tịch Pháp nên cả gia đình sang Pháp sinh sống. Hữu Phước xa rời sân khấu cải lương như con cá bị vớt ra khỏi nước, hết phương vùng vẫy. Năm 1986, Hữu Phước quy tụ những nghệ sĩ cải lương đã được định cư ở nước Pháp Minh Đức, Kiều Lệ Mai, Phương Thanh, Hà Mỹ Liên, Kim Chi, Minh Thanh, Hoàng Long, Mộng Tuyền để mong làm sống lại nghệ thuật cải lương ở hải ngoại.
Một nhóm nghệ sĩ cải lương khác gồm có Minh Tâm, Tài Lương, Ngọc Lựu, Mỹ Hòa, Hùng Tiến, Chí Tâm cũng lập đoàn cải lương. Ý muốn của Hữu Phước và các nghệ sĩ khác muốn làm sống lại nghệ thuật cải lương ở Pháp là một ý rất hay nhưng không dễ gì thành công.
Không có đông đảo khán giả như ở Việt Nam, không có bạn diễn đồng sức đồng tài, không có soạn giả, không tác phẩm mới, nhịp điệu âm nhạc tân tiến và lối sống văn minh công nghiệp của nước ngoài cũng không phải là môi trường thuận lợi cho nghệ thuật sân khấu cải lương, tài năng như Hữu Phước và nhiều nghệ sĩ vang bong một thời ở Việt Nam, đến xứ lạ quê người cũng phải khô cạn dần như con cá mắc cạn chờ chết khô, có vùng vẫt đôi chút, mòn mõi nhớ thương biển rộng sông dài. Hữu Phước mất ngày 21/2/1997 tại Paris.
Lê Quang Thanh Tâm (TH)
No comments:
Post a Comment